पुस्तकनिष्ठांची मांदियाळी (डाव माझा)

नंदन कडून टयुलिपकडे आणि तिच्याकडून माझ्यापर्यंत पोहोचलेली साखळी. टयुलिप, "तेरुओ" बद्दल जे लिहिलं आहेस ते "प्रगल्भ" नाहीतर काय आहे? फारच आवडलं, शक्य होईल तेव्हा जरुर वाचेन.

मराठी पुस्तक हा माझ्यासाठी थोडासा हळवं करुन जाणारा प्रकार आहे. लग्नापासून माझ्या घरात फारशी मराठी पुस्तकं येत नाहीत. नवरा कन्नड आणि मुलीला आपण कोण हे अजून ठरवायच असल्याने सामाईक आवडीची पुस्तकच घरी येतात. एकंदरीत मराठी साहित्याची साथ सुटल्यातच जमा आहे. मी हल्ली, काय गमावलं या पेक्षा काय जमवलं याचा विचार जास्त करते, त्यामुळे इंग्रजी पुस्तकांची साथही तितकीच आवडते.

मी अगदी पहिल्यांदा वाचायला लागले तेव्हा माझ्या पुस्तकांचा खजिना एका पत्र्याच्या छोट्याशा बॅगेत मावायचा. माझ्या माहेरी, आज त्यांची संख्या चार सहा कपाटं भरुन आहे. प्रत्येकजण आपल्या आवडीची पुस्तकं घेऊन यायचा, बाबांनी मग पुस्तकांसाठी वेगळी कपाटच बनवायला सुरुवात केली. नवीन पुस्तक घरात आणणे हा आमच्या दॄष्टीने एक सोहळा असे. सुटटी लागली की दादर पार्ला किंवा इतर बुक डेपोतून नवीन पुस्तक आणायची. घरी आणून त्यांना प्लॅस्टिकच कव्हर घालायच आणि सुवाच्य अक्षरांत त्याच्या पहिल्या पानावर नाव, तारीख, दिवस घालायचा. भेट-वस्तू म्हणून मिळाले असल्यास तेही विशेष टाकायचे आणि कपाटात त्याच्यासाठी योग्य जागा निवडायची. आमच्या घरात अजूनही आम्ही एक अलिखित नियम पाळतो, तो म्हणजे, "हे पुस्तक दुमडणार नाही, त्याची पाने अलगद उलटायची आणि हे पुस्तक कुठल्याही अयोग्य व्यक्तीच्या हातात पडणार नाहीत याची काळजी घ्यायची." घरातली पुस्तकं आज इतक्या वर्षांनंतरही सुस्थितीत आहेत हे सांगायला खूप बरं वाटत.

१. शेवटचे वाचलेले वा विकत घेतलेले मराठी पुस्तक - इस्तंबुल ते कैरो - निळू दामले.

गेल्या मुंबई भेटीत वाचण्याचा योग आला. "पूर्वरंगाची अपूर्वाई" की काय माहित नाही पण प्रवासवर्णने मलाही आवडतात. काही महिन्यांपूर्वी एका लेखकाने ग्रीस पासून भारतापर्यंत ऍलेक्झांडर द ग्रेट च्या मार्गावरुन पायी प्रवास केल्याच वर्णन वाचलं होत. फार सुंदर छायचित्रे आणि वर्णन होत, पण नाव विसरले बुवा.

२. वाचले असल्यास त्यावर थोडक्यात माहिती - इस्तंबुल आणि तुर्कस्थान बद्दल तसं मला पहिल्यापासून आकर्षण होतच. दोन महाखंडांच्या उंबरठयावर वसलेले ऐतिहासिक शहर, इस्तंबुल. इस्लाम धर्म पाळत असले तरी लोक पाश्चिमात्य रहाणीमानाला सरावलेले. शहराचा काही भाग युरोपमधे तर काही आशिया खंडात होता, आता पूर्णच युरोपमधे. 'केमाल पाशा' सारख्या ध्येयवेडयाने या इस्लामिक राष्ट्राचा जो कायापालट केला ते एकंदरीतच नवलपूर्ण. दामल्यांचा प्रवास, त्यांच व्यक्ती, स्थळचित्रण, इजिप्त आणि तुर्कस्थान यांची राजकिय स्थिती हे नक्कीच वाचण्याजोगं. अधिक माहिती येथे मिळेल.

३. अतिशय आवडणारी/प्रभाव पाडणारी ५ मराठी पुस्तके

श्रीमान योगी - रणजीत देसाई
मृत्युंजय - शिवाजी सावंत
अधांतरी - जयवंत दळवी
पिंगळावेळ - जी. ए. कुलकर्णी
आकाशाशी जडले नाते - जयंत नारळीकर

४. अद्याप वाचायची आहेत, अशी ५ मराठी पुस्तके-

हृदयस्थ - अलका मांडके
झाडाझडती - विश्वास पाटील
संभाजी - विश्वास पाटील
आंधळ्याच्या गाई - मेघना पेठे
पिंगळावेळ - जी. ए. कुलकर्णी *

* पिंगळावेळ ज्या वयांत वाचल तेव्हा पूर्ण कळलं नव्हतं, आता बरचं विसरायलाही झालय म्हणून पुन्हा नाव इथे लिहिलं.

५. एका प्रिय पुस्तकाविषयी थोडेसे - प्रिय पुस्तक एक नसल्याने मला कुठल्या एकाची निवड करणं फार कठीण वाटतय. पण माझ्या संग्रही असलेल आणि इतरांनीही संग्रही ठेवाव अस संजीवनी वाडेकरांच, शोध सुखाचा.

'सुख' कुठे सापडेल? हा भाबडा प्रश्न आपल्या मनाला बरेचदा चाटून जातो. रक्ताची नाती, जुळलेली नाती आणि जुळवलेली नाती यांतून अनेक समस्या निर्माण होतात. दिवसें दिवस वाढत चाललेल्या आत्मकेंद्री वृत्तीमुळे कुटुंब व्यवस्था आणि समाज या दोहोंनाही तडे जाऊ लागले आहेत. अशा प्रत्येक नात्यातला समस्यांचा उहापोह आणि त्यातून विचारात घेतलेला, "शोध सुखाचा" नक्कीच संग्रही ठेवण्याजोगे आहे.

आता पुढच्या अनुदिनीकारांना खो देते. (सुमेधा खो छान वाटतं.)

मंजिरी (The tree that shelters two souls )
प्रसाद (प्रासादीक)
अभि (कवडसे)
सोनाली (लिहायचं म्हणून...)