वय

माणसाचं वय आणि अक्कल या गोष्टी सम प्रमाणात असाव्यात अशी उगीचच माझी भ्रामक कल्पना आहे. वेगळ्या शब्दांत सांगायच झालं तर माणसाच जस वय वाढत तशी त्याची शैक्षणिक, बौद्धिक पात्रता वाढत जाते. त्याच्या अनुभवांच गाठोडं मोठठ होत जातं, तो अधिक शहाणा होत जातो असा सर्वसाधारण समज असतो. अस असताना माणसाला आपल वय लपवून ठेवण्याची अनिवार इच्छा का बुवा असते? तस हे न सुटणारं कोड नाही. या कोड्याच उत्तर मला माहितही आहे. पण व्यक्ती तितक्या प्रकृती या नात्याने प्रत्येक व्यक्तिकडे आपल म्हणून काय कारण असेल हे जाणून घ्यायच कुतूहल मला असतं.

उगीच खडा टाकून पहावा तसा "लोकांना आपलं वय लपवायला का आवडत?" हा प्रश्न मी याहू आन्सर्सवर टाकला. अपेक्षेपेक्षा जास्त आणि अतिशय प्रामाणिक उत्तरे मिळाली. मिळालेल्या उत्तरांवरुन काढलेला निष्कर्ष असा --

लहानांना लवकर मोठ्ठ होण्यासाठी आणि मोठ्यांना कायम लहान रहाण्यासाठी आपलं वय लपवावसं वाटत. तसेच भिन्नलिंगी व्यक्तींवर आपला प्रभाव पडावा व आपल्या वयांतील तफावत झाकून रहावी म्हणून वय लपवले जाते.

अर्थातच, मला हा निष्कर्ष मनापासून पटला. त्याच्याकडे न्यूनगंड, स्वार्थ, फसवणूक अशा अनेक नजरेने पहाता येईल किंवा "सगळेच लपवतात म्हणून मी ही लपवतो" ही सर्वमान्य पद्धत म्हणूनही. सहज म्हणून काही संकेत स्थळांवर ओळखीच्या आणि अनोळखी लोकांची व्यक्तिगत माहिती तपासली. रहाण्याच गाव, व्यवसाय, आवडी निवडी, स्वभाव सांगायला उत्सुक असणारी बहुतांश माणसे वयाच्या खात्याकडे साफ दुर्लक्ष करत होती. त्यातल्या त्यात २५ च्या दरम्यानच्या बऱ्याच माणसांनी (की इच्छूकांनी?) आपलं वय दिल्याचही लक्षात आलं पण २७-२८ वया नंतर सर्वत्र चिडिचूप होती. असं का याच उत्तर मला "न्यूनगंड" असंच वाटत. असो. प्रत्येकाकडे आपल कारण असेलच.

सहजच हा विचार डोक्यात घोळवत असताना काहि वर्षांपूर्वीचा एक किस्सा आठवला. एका वाहिनीवर एलिझाबेथ टेलरची मुलाखत चालली होती. त्यावेळी लिझ बाई पासष्टीच्या आसपास होत्या. वाहिनीचे नाव व मुलाखतकर्त्याचे नाव आता आठवत नाही.

मुलाखतकर्ता प्रश्न विचारता विचारता सहज विचारुन गेला,"तर मग तुम्हाला या वयात......"

त्याबरोबर लिझ बाई अशा उसळल्या, "या वयात म्हणजे? तुम्हाला म्हणायच आहे तरी काय?"

आता साक्षात एलिझाबेथ टेलर ती. मुलाखतकर्त्याला तरी भान नको कुणाला कसले प्रश्न विचारावे ते? क्षणभर त्याची भंबेरी उडली. त्याने कशीबशी वेळ सावरुन नेली खरी पण नंतरच्या सर्व मुलाखतीत लिझ बाईंचा मूड खराब झाल्याच कळून येत होतं.

म्हणजे लोकांना आपल वय सांगायला आवडत नाही तसं नकळत त्यावर चर्चा झालेली किंवा ते सहजच विचारलेलही आवडत नाही.

लहानांच सोडा पण मोठयांना आपण म्हातारे होत चाललो आहोत की काय या भीतीने वय लपवावस वाटत, हेच खरं. जे आकड्यांत आपल वय लपवू शकत नाहीत ते दिसण्यात आणि वागण्यात आपलं वय लपवायचा प्रयत्न करतात. एलिझाबेथ टेलरचं आठव लग्न यातलाच प्रकार होता की काय न जाणे?

हल्ली मला अमिताभच्या खारके सारख्या शरीरावर काळ्या केसांच टोपलं पहाण्याचा भारी वैताग आला आहे. आता त्याला "Grow up!!” सांगायच की आपल्या प्रेक्षकांना "Grow up!!” सांगायच हा आणखी एक वेगळा प्रश्न. पण टकलातला शॉन कॉनरी या वयातही फार देखणा दिसतो ही वस्तुस्थिती.

बायकांना वय विचारु नये, खरं उत्तर कधीच मिळणार नाही याची ग्वाही देणाऱ्या मंडळींसाठी एक किस्सा मी नेहमी राखून ठेवते.

काही वर्षांपूर्वी माझ्या कार्यालयातील एका मध्यमवयाच्या गृहस्थांना मला वय विचारण भाग पडल. आता त्यांच वय जाणून घेण्यासाठी HR ला भेट देण कठीण नव्हत पण काखेत कळसा गावाला वळसा कशाला म्हणून सरळ त्यांनाच वय विचारल. स्वारी काही उत्तर द्यायला तयार होईना. खूप टाळाटाळ केल्यावर त्यांनी एकदाच उत्तर दिले वर पुस्ती जोडली, "मी ४० वर्षांचा आहे यावर कुणाचाही विश्वास बसत नाही. बरेच लोक अजूनही त्यांच्या मुलींसाठी मला विचारतात."

यावर काय बोलणार आपण? शेवटी हेच म्हणायच, व्यक्ती तितक्या प्रकृती.