प्रकार

Saturday, June 24, 2006

डायव्हिंगचा क्लास

"आपल्या हायस्कूल मधे डायव्हिंग शिकवणार आहेत. तू जाशील?" मी माझ्या मुलीला सहज विचारल.

"डायव्हिंग म्हणजे ते ऑलिम्पिक्स मधे दाखवतात ते?"

"हो तेच."

"नाही. मी नाही जाणार. मला भीती वाटते. दुसरं काही नाहिये का? डायव्हिंगच का विचारलस?"

"तू जावस असं मला मनापासून वाटत म्हणून."

"पण मी सांगितलना कि मला भीती वाटते."

"कसली भीती वाटते ते सांगशील का? खोल पाण्यात पोहण्याची? पण तुला १० फूट पाण्यात पोहोता येत १६ फूट पाण्यातही येईलच."

"पोहोण्याची भीती नाही वाटत. मला पोहायला आवडत."

"मग उंचीची भीती वाटते का? विमान, सिअर्स टॉवर, CN टॉवर वर भीती नाही वाटली? CN टॉवरच्या काचेच्या जमिनीवर उभं रहायला नाही का वाटली भीती?"

"नाही. उंचीची भीती नाही वाटत ग मम्मा. त्या टॉवर्स वर आणि विमानात आपण सुरक्षित असतो ना. उंचीवरुन खाली झोकून द्यायची भीती वाटते."

"सरळ पाण्यात पडणार हे माहित असूनही? तर मग एक सांग तुझ्यासारखीच इतर लहान मुलं, कदाचित तुझ्यापेक्षा लहानही जेव्हा न घाबरता पाण्यात झेप घेतील तेव्हा आपण त्यांच्यापेक्षा कमी पडतो आहोत ही भीतीही तुला वाटेल नाही का?"

"ह्म्म्म्म!!!!"

"भीती आहे तुझ्या मनात आहे. तू ती मनातून काढून टाकलीस तर फूटबोर्डवरुन उडी मारायला अजिबात भीती वाटणार नाही, उलट मज्जाच येईल बघ. जो माणूस भीत रहातो ना तो मिळालेली संधी गमवत असतो. खरतरं भीती कमी व्हावी म्हणूनच तू डायव्हिंग शिकावस अस मला वाटत."

"तुला नाही कसली भीती वाटत का ग मम्मा?"

"वाटते ना. प्रत्येकाला कसली ना कसली भीती वाटते. बिशेषत: अज्ञाताची. तशी मलाही वाटते पण भीतीला मारतो विश्वास. तूही मला डायव्हिंग सहज जमेल असा विश्वास मनात निर्माण कर आणि बघ भीती कशी पळून जाते ती. माणसाने आपल्या एकेका भीतीला असच मारुन टाकायच असत."

"खरचं मग कशाची भीती रहाणार नाही? Not even death?"

"Not even death! आता जाऊन झोप. उद्या सकाळी मला सांग की तुला जायचय कि नाही ते. तू जायलाच हवस अशी माझी जबरदस्ती अजिबात नाही. तुझ्या मनात भीती असेल तर न गेलेल उत्तम असं मला वाटत."

-----

(दुसऱ्या दिवशीची सकाळ)

"मम्मा मी जाईन डायव्हिंग शिकायला?"

"खरचं? हे तू माझी इच्छा आहे म्हणून मला घाबरुन तर नाही ना म्हणते आहेस?"

"नाही ग मम्मा! मला नाही भीती वाटत. पण तुला वाटत की मला डायव्हींग जमेल?"

"हो! माझा तसा विश्वास आहे."

-----------

काल डायव्हिंगचा पहिला लेसन झाला. पूर्ण संध्याकाळ उंचावरुन पाण्यात झेप घ्यायला कशी मज्जा येते ह्या चिवचिवाटात कशी निघून गेली ते कळलेच नाही.

Sunday, June 18, 2006

माझे मूषकप्रेम

संपूर्ण जगात जिथे जिथे मनुष्यवस्ती आहे तिथे तिथे आढळणारा दुसरा सस्तन प्राणी म्हणजे उंदीर. माणसाच्या खालोखाल याचाच नंबर लागतो आणि तरीही, मला उंदीर आवडतो असं म्हणणारी फार कमी माणसं भेटतील. उंदीर म्हणजे नासाडी करणारा, मिळेल ती गोष्ट कुरतडून ठेवणारा, इथून तिथून धावाधाव करुन नाकी नऊ आणणारा आणि वेळप्रसंगी चावा घेण्यास मागे पुढे न पहाणारा महाउपद्व्यापी प्राणी.

कल्पना करा की, आपण अंधारात थिएटर मधे बसून छानसा सिनेमा पाहण्यात गुंग आहोत. चित्रपटात काहीतरी महत्त्वाचा प्रसंग घडतोय, जसा की नायक कसले तरी रहस्य जाणून घेण्याच्या बेतात आहे आपण आतुरतेने पुढे काय होणार त्याची वाट पहात आहोत आणि तेवढयातच आपल्या पायाशी अचानक काहीतरी हुळहुळत. "अय्य्या ईईई!!!!" किंचाळून जितक्या बायका पाय वर घेऊन भेदरट नजरेने इकडे तिकडे बघतील तेवढेच पुरुषही यात सामिल होतात असा माझा प्रत्यक्ष अनुभव आहे. तशी मी स्वत:ला उंदीर प्रेमी म्हणणार नाही आणि तरीही तीन-चार उंदीर मला फार आवडतात. अशा तीन उंदरांबद्दल सांगायला फार आवडेल.

उंदीर पहिला : गणेश वाहन

गणपती हे मराठी माणसाचे आराध्य दैवत. मग तो आस्तिक असो किंवा नास्तिक. अशा तुंदिल तनु देवाला आरुढ होण्यास एक लहानसा उंदीर पुरेसा आहे ही कल्पनाच फार मजेशीर आहे.

गणपतीच्या उंदीरा बाबत अनेक आख्यायिका आहेत. काहींच्या मते उंदीर हे बुद्धीमत्ता आणि चातुर्याचे लक्षण. त्यामुळे गणपती त्यावर आरुढ होणे क्रमप्राप्त. काहींच्या मते हा उंदीर अहंकाराचे तर कधी षडरिपूंचे लक्षण म्हणून गणेश त्यावर स्वार. अहंकारावर, दुष्ट प्रवृत्तींवर स्वार होऊन गणेश त्यांना आपल्या काबूत ठेवतो. त्यांचा गुलाम न बनता अधिपती बनतो. जे काही असेल ते. मला हा उंदीर आवडतो कारण कुठल्याही देवळात प्रत्यक्ष भगवंता समोर बसून आपल्या शरीरा एवढया आकाराचा मोदक गट्टम करण्यास ही मूर्ती सदैव तयार. याला पाहिल की आईच्या हातच्या लुसलुशीत उकडीच्या मोदकांची आठवण आवर्जून होते.

उंदीर दुसरा : संगणकाचा उंदीर

ज्या व्यक्तींनी DOS (किंवा तत्सम) संगणक प्रणालीवर काम केल आहे त्यांना या उंदीराची महती नक्कीच ठाऊक आहे. जगात असा एकच प्रकारचा उंदीर असावा जो सहज आपल्या हाती लागतो आणि मनात येईल तसा फिरवता येतो. याच्या शेपटीवरुन व संगणकाच्या पडद्यावर लिलयेने पळण्याच्या याच्या कलेने "स्टॅनफोर्ड रिसर्च इंस्टिटयूट" ने या यंत्राला "माऊस" असे नाव दिल्याचे वाचनात आले आहे. हल्ली त्याच्या शेपटीला चाट मिळाला आहे तो भाग वेगळा. अनेक प्रकारांत (मेकॅनिकल, ऑप्टिकल, लेझर इ.), अनेक आकारांत (ट्रॅकबॉल, टचपॅड, फूटमाऊस) आणि अनेक रंगांत उपलब्ध असणारा हा उंदीर आपल्या सर्वांचाच लाडका असावा.

उंदीर तिसरा : अर्थातच मिकी माऊस.

७८ वर्षांच्या या चिरतरुण उंदरावर माझ अतोनात प्रेम आहे. १८ नोव्हेम्बर १९२८ हा त्याचा जन्म दिवस. १९२८ ते ४६ सालांपर्यंत स्वत: वॉल्ट डिस्नींचा आवाज लाभण्याचे भाग्य या पठठ्याच्या नशिबात होते. इतक सालस, सद्गुणी आणि मनमिळाऊ पात्र कार्टून्सच्या जगात शोधून सापडायच नाही. अजूनही याला टीव्हीवर पहायचा योग आला तर मी पापणी न लवता मनसोक्त मजा घेते.

नुकताच आम्हाला मिकीची याची देही याची डोळा भेट घ्यायचा योग आला. त्याला मारलेली घटट मिठी जन्मभर आठवत राहिल. त्याचे ते मोठे मोठे गोलाकार कान, पाणीदार डोळे, चेहयावरचे स्मितहास्य मनात घर करुन राहिले आहे.

मनातली गोष्ट सांगायची झाली तर "लहानपण देगा देवा" अशी देवाची आळवणी न करताही त्या दिवशी लहानपण उपभोगायला मिळाले.

विशेष टीप : या तिन्ही उंदीरांसह त्यांच्या अधिपतींवर, अनुक्रमे गणेश, संगणक आणि वॉल्ट डिस्नी यांच्यावर ही माझे अतोनात प्रेम आहे.

Friday, June 16, 2006

नावात काय आहे?

काल मुलीला पार्क मधे घेऊन गेले होते, थोडया वेळाने एक अमेरिकन बाई बाजूला येऊन बसल्या. या अमेरिकनांना बोलण भारी पटकन सुरु करता येत, फार कौतुकास्पद गोष्ट आहे. अगदी साता जन्मापासूनची ओळख असल्यासारख्या गप्पा मारतील हे लोक. पण बाकावर असे पर्यंतच, एकदा का बाक सोडला की आत्ताचा जन्म ही तिथेच विसरायचा.

असो. थोडयावेळाने त्यांनी बोलण काढलं. मग बोलण्या बोलण्यात आम्हा सगळ्यांची नावं विचारुन घेतली. नंतर म्हणाल्या, "तुम्हा भारतीयांना अर्थपूर्ण नाव ठेवायची सवय असते नाही. मी मला भेटणाया प्रत्येक भारतीयाला त्याच्या नावाचा अर्थ विचारते. नाहीतर आमची नाव बघा, James, George, Nancy कसल्याही अर्थाचा पत्ता नाही. आजी, आजोबा, आत्या, काकांची नाव होती तिच फिरुन फिरुन पुन्हा लावतो."

"खरयं तुमचं," म्हणून मी हसले.

व्यक्तिशः माझ मत अस की ऐकायला गोड वाटणारी निरर्थक नावे ठेवायला हरकत नसावी पण अर्थाचा अनर्थ नको. मनात विचित्र नावांचे किस्से येऊन गेले.

किस्सा पहिला:

मला मुलगी झाली तेव्हा हॉस्पिटल मधे असताना बाजूच्या खोलीत एक गुजराथी बाई भरती झाली होती. दुसऱ्या दिवशी तिलाही मुलगी झाली. तिची सासू आनंदाने आम्हाला बातमी सांगायला आली. काही कारणास्तव तिच्या पाठोपाठ नव्याने बाप झालेला तिचा मुलगाही घुसला. बोलता बोलता कळल की त्यांना मुलीच नाव राशीवरुन ठेवायच होत आणि अक्षर आल होतं "य". तेव्हा "य" वरुन सुरु होणारी काही नाव सुचताहेत का अशी माय-लेकांनी पृच्छा केली.

माझ्या आईने त्यांना लागोलाग "यशदा" नाव सुचवलं. त्याबरोबर हे फार मराठी नाव झाल, आम्हा गुजराथ्यांत खपणार नाही असं त्या बाई म्हणाल्या.

दुसऱ्या दिवशी सकाळी त्यांचा मुलगा मिठाई घेऊन आला. स्वारी खुशीत होती...म्हणाला नाव ठरवल. मला आणि माझ्या बायकोला दोघांनाही अतिशय आवडलं.

"अस का? काय नाव ठेवणार मग तुम्ही," मी उत्सुकतेने विचारलं.

"याशिका," तो उत्तरला.

"काय? अहो ते जपानी कंपनीच नाव आहे," मी किंचाळायची बाकी होते.

"तर काय झाल? ऐकायला गोड वाटत की नाही?" त्याने आम्हाला साफ थंड करुन सोडले. "तुम्ही तुमच्या मुलीच नाव काय ठेवणार?"

"अजून ठरवलं नाही. पण शिकागो ठेवावस वाटतय," मीही माझा स्वर खाली आणून थंड उत्तर दिले.

किस्सा दुसरा:

ही थोडी पूर्वीची गोष्ट. अदमासे १९८० च्या दरम्यानची. आमच्या एका ओळखीच्या कुटुंबात मुलाचा जन्म झाला. कुटूंबातील गृहस्थ क्रिकेटचे भारी शौकिन, तेव्हा मुलाचे नाव क्रिकेटपटू वरुन ठेवण्याचा त्यांचा मनोदय होता. अर्थातच सुनिल, दिलीप, कपिल ई. नावांचा विचार झाला. परंतु सदा हरणाऱ्या भारतीय संघातील खेळाडूचे नाव नको म्हणून आपल्या मुलाचे नाव त्यांनी "व्हीव्ह रिचर्डस" ठेवले. म्हणजे "व्हिव्हरिचर्डस दाभोळकर" (आडनाव बदलले आहे). पुढे दोन-तीन वर्षांनी त्यांना कसलीशी उपरती झाली आणि शाळेत जाण्या पूर्वी मुलाचे नाव बदलून त्यांनी "रवी" केले. (पुढे "शास्त्री" लावले नाही)

किस्सा तिसराः
अबूधाबीला असताना माझ्या ऑफिसमधे एक मल्याळी ख्रिश्चन सहकारी होत्या. त्यांच पाठच नाव दोन अक्षरी त्यामुळे होणाऱ्या बाळासाठी त्यांना लांबलचक ४-५ अक्षरी नाव हवे होते. भारतीय नाव ठेवण्याकडे त्यांचा कल असल्याने आम्ही त्यांना "अपराजीता", "परिणिता" सारखी नाव सुचवली होती. (मुलगा झाल्यास वेगळी होती, अर्थातच).

मूल झाल्यावर हॉस्पिटलमधे लगेच नाव विचारतात. यांना मुलगी झाली तेव्हा यांच्या नवऱ्याने सांगून टाकले "महानिर्वाणा".

marathi blogs